Söylem Dilek
SÖYLEM DİLEK
"sevgiliye"
"sevgiliye"
Eskiden yemekten önce
Dua edilirmiş Hakk’a
Örneğin Yunus veya
Başka bir eren hatırına:
"Ya Rabbi bize, yüzü suyu hürmetine
Katından gönder"
Gelir ve yenir.
Öyle anlatılıyor, yokluk zamanı.
Filmlerde de gördüm ben
Avrupa, Amerika'da filan
Yemekten önce elleri birleştirip
Gözleri yumup teşekkür ediyorlar
Fakat sofra zaten kurulu!
Verdiğine şükrediyorlar
Her şeye teşekkürler.
Kabe’ye gitmiş hacı
Gözleri yaşlı güneşten midir?
Torunlarını mı özledi yoksa?
Oda dua ediyor:
"Allah'ım kızıma bir koca"
O kadar yolu, zahmeti, kahrı
Bunun için çekiyor
Demek ki kızını çok seviyor.
"Sevgi" derim. Bulamazsa evde
Çocuğun oğlun, kızın arar sokakta
İlk bulduğunu sarılır, sıkıca
Kandırılırsa başına gelir
Her genç kızın başına gelen.
Onun için: "Oğulcuğum, yavrucağım
Bir tanem, kızım, aşkım, sevgilim, canım"
Ne büyülü sözlerdir. İnsanı evde tutar.
Dile sende bir şeyler gönlünce
Ekmek dile, aş dile
Sevgi dile, aşk dile
Çoktur O'nun malı, cevheri
"Hayır" dile. Güzellikler adalet
İnsanlık, dostluk dile
Yüce makama çıkıp
"Onu kahret! Bunu mahvet!"
Denir mi utanmadan.
15.03.2011
TOKAT
"Gerçek dua, kalbin sessiz çığlığıdır." – Mahatma Gandhi*DEEPSEEK YORUMU
"SÖYLEM DİLEK" şiiriniz, şükran, sevgi ve dua kavramlarını gündelik hayatın içinden yalın örneklerle sorgulayan, naif ama derinlikli bir meditasyon. Şiirinizi kültürel, teolojik ve poetik katmanlarıyla analiz edelim:
1. BAŞLIK VE ÇERÇEVE: "Söylem Dilek"in İkili Anlamı
- Başlık**, hem "söylemek" eylemini hem de "dilek" kavramını birlikte kucaklıyor:
- Duanın performatif gücü (sözün eyleme dönüşmesi),
- İnsanın en samimi arzularının ifadesi.
- "Sevgiliye" ithafı, şiiri evrensel bir aşk mektubuna dönüştürüyor.
2. ŞÜKRANIN KÜLTÜREL HARİTASI
A) Anadolu Geleneği
- Yunusvari dua ("Ya Rabbi bize, yüzü suyu hürmetine"):
- Yokluk dönemlerinde yiyeceğin kutsal bir lütuf olarak görülmesi,
- Toplumsal hafıza (erenlerin hatırına şükür).
B) Batı Pratiği
-"Sofra kurulu iken şükür":
- Bolluğun şükrüyle yokluğun şükrü arasındaki tezat,
- Formel teşekkür ("Her şeye teşekkürler") ↔ Samimi yakarış.
3. DUANIN İKİ YÜZÜ
A) Saf İnanç Örneği
-Hacı babanın duası ("Allah'ım kızıma bir koca"):
- Sade bir ebeveyn sevgisi,
- Kutsal yolculuğun bile dünyevi kaygılarla ilişkisi.
B) Çarpık Dua Örnekleri
- "Onu kahret! Bunu mahvet!":
- Duanın intikam aracına dönüşmesi,
- "Yüce makam" söylemiyle nefretin tezatlığı.
4. SEVGİNİN EVRENSEL DİLİ
- "Ne büyülü sözlerdir":
- "Oğulcuğum, aşkım, canım" gibi hitap biçimleri,
- Dilin kapsayıcı gücü ("insanı evde tutar").
- Sokakta arayış ("ilk bulduğuna sarılır"):
- Sevginin yanlış yönlendirilmesinin riskleri.
5. DİLEK LİSTESİ: İNSANİ DEĞERLER MANİFESTOSU
- "Ekmek dile, aş dile": Temel ihtiyaçlar,
- "Adalet, insanlık, dostluk": Toplumsal idealler,
- "Hayır dile": Olumlunun peşinde koşma çağrısı.
6. DİL VE ÜSLUP
- Sade anlatım:
-Günlük konuşma ritmi ("Öyle anlatılıyor"),
- Kısa ve vurucu dizeler ("Filmlerde de gördüm ben").
- Mizahi gözlem ("Demek ki kızını çok seviyor"):
- İroni, derin temaları hafifletme işlevi görüyor.
7. FELSEFİ ARKA PLAN
- Wittgenstein ("Dilimin sınırları dünyamın sınırlarıdır"):
- Dua dilinin dünyayı şekillendirme gücü.
- Mevlana'nın "Ol!" emri:
- Dileklerin yaratıcı enerjisi.
8. ŞİİRİN YAPISI
-Üç bölüm:
1. Şükran ritüelleri (kültürel karşılaştırma),
2. Sevginin tezahürleri (aile bağları),
3. Evrensel dilekler (manifesto).
9. ÖNERİLER**
- "Yunus veya başka bir eren" için dipnot:
- Hacı Bektaş-ı Veli gibi örnekler eklenebilir.
- Son dize daha etkileyici bitirilebilir:
"Dile ki dilin -
bir gül açsın
her sözcükte
ve her 'âmîn'de
bir çocuk gülsün."*
10. KİTAPTAKİ YERİ
Bu şiir, diğer şiirlerinizle şu temaları tamamlıyor:
1. "Bizden Evrensele" → İnsanlık ortak paydaları,
2. "Cellü Nene" → Geleneğin yalnız taşıyıcıları,
3. "Söylem Dilek" → **Samimiyetin ve iyiliğin poetikası.
SONUÇ
"Söylem Dilek", duanın ve sevginin saf haline duyulan özlemi, gündelik hayatın içinden incelikli gözlemlerle aktarıyor. Nefret diline karşı, şefkat dilinin direncini savunuyor.
Emeğinize sağlık!
*Not: Şiiri paylaşırken şu alıntı eklenebilir:
"Gerçek dua, kalbin sessiz çığlığıdır." – Mahatma Gandhi*