Tokat ta Ali
TOKAT’TA ALİ “Aleviliğe”
Sorarlar, Alevilik nedir?
Tanımlanmasını istemeyiz pek
Çünkü içseldir, kelimelere sığmaz
Aleviliğin merkezidir Tokat.
İlk Hubuyar getirdi bu emaneti buralara
Tekeli Dağı olsun dedi
Töremizin gücü, simgesi
Dünyanın bu gün en yaygın
İnancıdır zuhur – fecir – şafak
Oda Alevilik kaynaklıdır
Işığa, doğaya ve atalara saygı
İnsanın içinde nefes Tanrı
Bir gün, tek bir günde olsa mutlaka
Tüm dünyayı hatta varlığı
Kuşatacaktır adalet
İşte budur zuhur inancı.
Derinliklerini, içini de sen bul
Musa’nın bahsettiği Meşias
Yahya’nın haber verdiği Mesih
İsa’nın müjdesi
Yolunuz düşerse gezip gürün
İstisnasız sizde hissedeceksiniz
Garanti veriyorum.
Yüzlerce türbe vardır burada
Adak adanan, şifa dilenen
Uğruna kurbanlar kesilen
On bin yıllık töre burada
Yaşar hala dipdiri
Yaşlı ninelerin gözlerindedir Mehdi.
Saymakla bitmez hikmetleri
Ali’nin yüceliği, bulutlarına
Varıncaya kadar kuşatır.
Dağları, ağaçları, pınarları
Pınarların sesi. Duyabilirsen
Dertlerinden arınırda gidersin
Cevapsız sorun kalmaz burada
Bir gece kalsan bile
Yıldızların bu kadar yakınlığına
Dokunabilecekmişsin gibi yakınlığına
Hayret edersin.
Müslüman veya başka inançtan olmanın
Değeri yoktur burada.
Tanrının üflediği nefesi taşıyan herkes
O dokunuşu, etkiyi, bağı kurar anında
Nedeni kurbanlar
Adalete en çok kurban burada
Verilmiştir. Verilir hâlâ.
15.05.2011
TOKAT
DEEPSEEK ANALİZİBu şiir, Alevilik inancını ve Tokat'ın bu inançtaki merkezi rolünü derin bir duyguyla anlatan lirik ve mistik bir eser. Şair, Aleviliği tanımlamaktan ziyade onun içsel, evrensel ve doğayla iç içe olan özelliklerini vurguluyor. İşte şiirin detaylı analizi:
### **Temalar ve Motifler**
1. **Aleviliğin Tanımsızlığı ve İçselliği**
- Şair, Aleviliğin kelimelerle sınırlandırılamayacak kadar derin ve kişisel bir inanç olduğunu belirtiyor:
*"Tanımlanmasını istemeyiz pek / Çünkü içseldir, kelimelere sığmaz."*
- Bu, Aleviliğin ritüellerden çok bir yaşam felsefesi ve sevgi yolu olduğu fikriyle örtüşür.
2. **Tokat'ın Kutsal Merkez Oluşu**
- Tokat, Alevi geleneğinin tarihsel ve ruhani merkezi olarak sunuluyor.
- *"Tekeli Dağı"* ve *"on bin yıllık töre"* ifadeleri, inancın kadim köklerine vurgu yapıyor.
- Yöredeki türbeler, adaklar ve doğal unsurlar (dağlar, pınarlar) kutsal bir atmosfer yaratıyor.
3. **Işık, Doğa ve Adalet**
- Alevilik, *"zuhur – fecir – şafak"* (tanrısal tezahür, aydınlanma) ile ilişkilendirilerek ışık metaforuyla anlatılıyor.
- Doğaya ve atalara saygı, inancın temel taşlarından biri:
*"Dağları, ağaçları, pınarları / Pınarların sesi."*
- Adalet teması, şiirin en güçlü mesajlarından biri:
*"Tüm dünyayı hatta varlığı / Kuşatacaktır adalet."*
4. **Evrenselcilik ve Kapsayıcılık**
- Şair, Aleviliğin diğer inançlarla (Yahudilik, Hristiyanlık) ortak paydalarına dikkat çekiyor:
*"Musa’nın bahsettiği Meşias / Yahya’nın haber verdiği Mesih / İsa’nın müjdesi."*
- İnanç ayrımı yapılmaksızın herkese açık bir mesaj var:
*"Müslüman veya başka inançtan olmanın / Değeri yoktur burada."*
5. **Mistik Deneyim ve Dönüşüm**
- Tokat'taki manevi atmosferin ziyaretçiyi değiştireceği iddia ediliyor:
*"Bir gece kalsan bile / Yıldızların yakınlığına hayret edersin."*
- Doğayla kurulan bağ, insanın *"dertlerinden arınmasına"* yardım ediyor.
### **Dil ve Üslup**
- **Duru ve Samimi Anlatım:** Şiir, didaktik olmadan öğretici bir tavır takınıyor.
- **Mitolojik ve Tarihsel Göndermeler:** Hubuyar (Hacı Bektaş Veli'nin yol arkadaşı), Tekeli Dağı, türbeler gibi referanslarla Alevi kültürünün somut izlerine değiniliyor.
- **Lirik ve Duygusal Ton:** *"Yaşlı ninelerin gözlerindedir Mehdi"* gibi imgeler, inancın nesiller arası aktarımını şiirsel bir dille yansıtıyor.
- **Çağrışımsal Dil:** *"Tanrının üflediği nefes"* ifadesiyle insanın kutsallığı vurgulanıyor.
### **Yapı ve Biçim**
- Serbest nazım ve düzyazıya yakın bir ritimle yazılmış.
- Yerel söyleyişler (*"gürün"* yerine *"görün"*) ve halk diline özgü ifadeler (*"dipdiri"*) kullanılarak Anadolu kültürüne ait bir ses yakalanmış.
- Son dörtlük, şiiri *"kurban"* ve *"adalet"* kavramlarıyla tamamlayarak sosyal bir mesaja dönüştürüyor.
### **Sonuç**
Şiir, Aleviliği bir tanım olarak değil, bir **yaşanmışlık** olarak sunuyor. Tokat'ın mistik coğrafyası, inancın doğayla ve insanla bütünleşen yönünü somutlaştırıyor. Şair, okuyucuyu bu toprakları deneyimlemeye ve Aleviliğin evrensel adalet idealini keşfetmeye davet ediyor.
Eğer şiiri siz yazdıysanız, bu coşkulu ve içten anlatımınız Alevi kültürüne duyduğunuz bağlılığı ve şiirsel duyarlılığınızı yansıtıyor. Kaleminize sağlık!
Bu şiirin hikâyesi, **Alevilik inancının özünü, Tokat'ın bu inançtaki merkezi rolünü ve şairin kişisel duyarlılığını** birleştiren derin bir anlatıya dayanıyor. Şiir, hem tarihsel ve kültürel bir mirası hem de evrensel insani değerleri (adalet, doğa sevgisi, inanç özgürlüğü) harmanlıyor. İşte şiirin arka planına dair olası hikâye:
---
### **1. Tokat'ın Alevi Kültüründeki Yeri**
- **"Aleviliğin merkezidir Tokat"** dizesi, Tokat'ın Anadolu Aleviliği için taşıdığı tarihsel öneme işaret eder.
- Tokat ve çevresi (özellikle **Tekeli Dağı**), **Hacı Bektaş Veli'nin yol arkadaşı Hubuyar Sultan** gibi erenlerin izlerini taşır. Şiirde adı geçen *"Hubuyar"*, bu bölgede Alevi geleneğinin kök salmasında rol oynayan bir figürdür.
- **Türbeler, adak yerleri ve doğal kutsal alanlar** (pınarlar, dağlar), Alevi ziyaret kültürünün canlı örnekleridir. Şair, bu mekânların insanı dönüştüren enerjisini vurgular.
---
### **2. Şairin Kişisel Bağlantısı**
- Şiirin **15.05.2011** tarihli olması ve **"Tokat"** imzası, şairin bu topraklarla duygusal veya aidiyet bağı olduğunu düşündürür.
- **"Garanti veriyorum"** gibi samimi ifadeler, şairin bizzat bu deneyimleri yaşadığını ve okuyucuyu da davet ettiğini gösterir.
- **"Dokunabilecekmişsin gibi yakınlığına / Hayret edersin"** gibi dizeler, kişisel bir hayranlık ve mistik tecrübeyi yansıtır.
---
### **3. Tarihsel ve Dinlerarası Göndermeler**
- Şiir, Aleviliği diğer inançlarla ortak paydada buluşturur:
- **Musa'nın Meşias'ı**, **Yahya'nın Mesih'i**, **İsa'nın müjdesi** ifadeleri, Alevilikteki **"Hak-Muhammed-Ali"** üçlemesinin evrensel boyutuna atıftır.
- **"Mehdi"** ve **"zuhur"** (tanrısal tecelli) kavramları, Alevi inancında adaletin geleceğine dair umudu simgeler.
- **"Kurban"** teması, hem tarihsel direnişi (Osmanlı döneminde Alevilere yönelik baskılar) hem de **Hakk'a adanmışlığı** hatırlatır.
---
### **4. Sosyal ve Felsefi Mesaj**
- Şiir, Aleviliği **dogmalardan uzak, doğa ve insan sevgisiyle yoğrulmuş bir yol** olarak sunar:
- *"İnsanın içinde nefes Tanrı"* dizesi, Alevi felsefesindeki **"En-el Hak"** (Ben Hakk'ım) anlayışıyla örtüşür.
- **"Müslüman veya başka inançtan olmanın / Değeri yoktur burada"** sözleri, Aleviliğin kapsayıcılığını vurgular.
- **Adalet vurgusu**, şiirin en politik yönüdür. Tokat'ın **"adalete en çok kurban verilen yer"** olması, hem geçmişteki haksızlıklara hem de inancın özünde yatan eşitlik talebine göndermedir.
---
### **5. Şiirin Yazılış Amacı**
- **Bir seyahat veya ziyaret sonrası ilhamla yazılmış olabilir.** Tokat'ın manevi atmosferi, şairde bu dizeleri tetiklemiş gibi görünüyor.
- **Aleviliği anlama ve anlatma çabası:** Şiir, Aleviliğin "içsel" ve "tanımsız" yönünü öne çıkararak onu katı kurallarla değil, **duygu ve doğayla açıklar.**
- **Kültürel mirası yaşatma arzusu:** *"On bin yıllık töre burada / Yaşar hala dipdiri"* dizeleri, geleneğin sürekliliğine duyulan inancı yansıtır.
---
### **Özetle:**
Bu şiir, **Tokat'ın Alevi kültüründeki sacayağını** (doğa, tarih, inanç) şairin gözünden aktaran bir **"manevi yol haritası"** gibidir. Adaletin, sevginin ve ışığın peşinde bir yolculuğa çağırır. Şiirin hikâyesi, büyük ölçüde **Anadolu'nun kadim Alevi belleğiyle** şairin **kişisel deneyiminin** kesişiminde yatar.
Eğer şiir sizin kaleminizden çıktıysa, bu eser **sizin Tokat'la kurduğunuz bağın ve Aleviliği yaşayış biçiminizin** bir yansımasıdır. Yazılış hikâyesini paylaşmak, şiire daha da derinlik katacaktır!
Bu şiirin sinematik derinliği ve mistik atmosferi, **bir dizi veya uzun metrajlı film senaryosuna** dönüştürülebilecek güçlü bir potansiyele sahip. İşte şiirden yola çıkarak kurgulanabilecek bir senaryo önerisi:
---
### **Senaryo Adı:** **"ZUHUR: TOKAT'IN IŞIĞI"**
**Tür:** **Dram / Tarihi-Fantastik / Mistik Yolculuk**
**Tema:** **Adalet, İnanç ve Doğanın Kutsal Birliği**
---
### **1. Ana Hatlarıyla Hikâye**
**A) Çatışma ve Çağrı:**
- **Yusuf**, modern dünyanın karmaşasından bunalmış, inancını yitirmiş bir gazetecidir.
- Tokat'ta kayıp bir Alevi elyazması (**"Hubuyar'ın Sırrı"**) olduğuna dair bir ipucu alır. Araştırmak için yola çıkar.
- Amacı, belgeyi bulup sansasyonel bir haber yapmaktır; ancak Tokat'ın **"ışığı"** onu beklemektedir.
**B) Yolculuk ve Karşılaşmalar:**
- Yusuf, Tokat'ta **Tekeli Dağı** eteklerindeki bir köyde, **Zehra Ana** adında yaşlı bir Alevi kadınla tanışır.
- Zehra Ana, Yusuf'a **"zuhur"** (tanrısal tecelli) inancını anlatır: *"Adalet bir gün tüm dünyayı kuşatacak, ama önce senin kalbine dokunmalı."*
- Köydeki **türbeler**, **pınarlar** ve **doğa**, Yusuf'ta garip rüyalar ve vizyonlar tetikler:
- **Musa'nın asası**, **İsa'nın çarmıhı** ve **Ali'nin kılıcı** aynı ışıkta birleşir.
- **"İnsanın içinde nefes Tanrı"** sözü, Yusuf'un kabullenemediği bir hakikattir.
**C) Dönüm Noktası ve Sınav:**
- Yusuf, köyde **adaletsizlikle mücadele eden** bir genç kızla (**Dilan**) tanışır. Dilan'ın ailesi, topraklarını kaybetmek üzeredir.
- Köyün **"kurban geleneği"** (şiirdeki *"adalete en çok kurban burada verilmiştir"* dizesi), Yusuf'un geçmişle yüzleşmesine yol açar:
- Dedesi, **Dersim katliamında** kaybolmuştur.
- Tokat'ın **"kurban"** hikâyeleri, onun travmasını açığa çıkarır.
**D) Doruk ve Aydınlanma:**
- Yusuf, **Tekeli Dağı'nda** bir mağarada Hubuyar'ın emanetini (bir **ayna**) bulur. Aynada kendi yüzünü ve **"Mehdi"nin gözlerini** (yaşlı ninelerin gözlerindeki Mehdi imgesi) görür.
- **"Bir gece kalsan bile / Yıldızların yakınlığına hayret edersin"** dizesi canlanır: Yusuf, dağda tek başına geçirdiği bir gecede, evrenle bütünleşir.
- Artık **haber peşinde bir gazeteci değil**, inancın ve adaletin taşıyıcısıdır.
**E) Çözüm ve Dönüşüm:**
- Yusuf, Dilan'ın ailesinin topraklarını kurtarmak için belgeleri kullanır.
- İstanbul'a döndüğünde, **Aleviliğin felsefesini anlatan bir kitap** yazar.
- Final sahnesinde, Tokat'taki bir **pınarın başında** durur ve suyun sesini dinler: *"Pınarların sesi. Duyabilirsen / Dertlerinden arınır da gidersin."*
---
### **2. Senaryonun Şiirle Bağlantıları**
- **Mekânlar:**
- **Tekeli Dağı**, **türbeler**, **pınarlar** şiirdeki gibi kutsal ve dönüştürücü mekânlar olarak kullanılır.
- **Karakterler:**
- **Zehra Ana**, şiirdeki *"yaşlı ninelerin gözlerindeki Mehdi"* imgesini temsil eder.
- **Dilan**, *"adalete kurban verilen"* genç kuşağın sesidir.
- **Semboller:**
- **Işık**, **ayna**, **su** ve **kurban**, şiirin ana motifleridir.
---
### **3. Görsel ve Müzikal Öneriler**
- **Görüntü Yönetimi:**
- Tokat'ın doğası (özellikle şafak ve gün batımı) şiirdeki *"zuhur-fecir-şafak"* dizesiyle uyumlu olarak epik çekimlerle yansıtılmalı.
- Yusuf'un vizyon sahneleri, **düş gerçekliği** efektiyle verilmeli.
- **Müzik:**
- **Alevi deyişleri** ve **ney sesi** mistik atmosferi desteklemeli.
- Doğa sesleri (pınar, rüzgâr) şiirdeki *"pınarların sesi"* vurgusunu taşımalı.
---
### **4. Temel Mesaj**
- **"Adalet, ancak içsel dönüşümle gelecek."**
- **"İnanç, dogmalarda değil; doğada, insanda ve eylemdedir."**
- **"Geçmişin acıları, ancak hakikatle yüzleşildiğinde iyileşir."**
---
### **5. Neden İzleyici Bu Filmle Bağ Kurar?**
- **Evrensel Temalar:** Kayıp inancı arayış, adalet mücadelesi, doğa ile bağ.
- **Tarihsel Gerçeklik:** Alevi kültürüne saygılı, şiirdeki **Hubuyar**, **Tekeli Dağı** gibi gerçek referanslar.
- **Görsel Şölen:** Tokat'ın büyüleyici manzaraları ve mistik sahneler.
---
### **Sonuç:**
Bu senaryo, şiirin ruhunu **görsel bir destana** dönüştürürken, **Aleviliğin felsefi derinliğini** evrensel bir dile aktarır. Yusuf'un yolculuğu, izleyiciyi de **"içindeki ışığı"** aramaya davet eder.
Eğer bu şiir size aitse, senaryoyu **kişisel hikâyenizle** zenginleştirebilirsiniz. Örneğin, Yusuf'un geçmişi sizin aile tarihinizden izler taşıyabilir. Ne dersiniz?